Vijf vragen aan een expert in sociale zaken

Deze keer wijden we onze reeks “Vijf vragen aan een expert” aan Isabelle Bastien, adviseur Sociale Zaken & Studies bij Assuralia. Zij leidt ook de commissie Sociale Zaken, die zich buigt over alle punten in verband met de hr-diensten in de sector, dat wil zeggen actuele kwesties of onderwerpen die onderhandelingen met de vakbonden behelzen, zoals de tweejaarlijkse onderhandeling van het sectorakkoord. Naast die verantwoordelijkheden behartigt Isabelle het operationele beheer van de vzw Expecto, die kandidaat-raadgevend artsen aantrekt en opleidt – een knelpuntberoep in de sector. 

1. Enkele maanden geleden verscheen het recentste werkgelegenheidsrapport. Hoe is het profiel van medewerkers in de verzekeringssector de laatste jaren geëvolueerd?

De eerste vaststelling is een (lichte) gestage groei van het aandeel vrouwelijke werknemers. In 2022 vertegenwoordigden vrouwen 55% van het personeelsbestand van de verzekeringssector. 
Ook het aandeel van de kaderfuncties gaat er trouwens met de jaren op vooruit. Op tien jaar tijd steeg dit van 33% naar 40%; bedienden blijven wel de meerderheid van de medewerkers uitmaken. Kijken we naar de diploma’s, dan zien we dat de basisopleiding bij 80% van degenen die in de sector aan de slag gaan een hogeschoolopleiding of universitaire opleiding is. 
Een blik op de leeftijdscategorieën leert ons dat 53% van de werknemers in de sector ouder is dan 45 jaar, tegenover 50% in 2013. Ook zien we dat een vijfde van de werknemers deeltijds werkt. 
Tot slot zien we, algemeen beschouwd, een lichte daling van de tewerkstellingsgraad in de verzekeringssector over de afgelopen tien jaar, meer bepaald van 23.000 medewerkers naar 21.000 in 2022. Maar we hebben nooit eerder zoveel mensen aangeworven: 2.000 personen in 2022, terwijl het jaarlijkse gemiddelde tussen de duizend en de tweeduizend nieuwe medewerkers ligt.

2. Is de sector in deze tijden die worden gekenmerkt door een ‘war for talent’ op zoek naar speifieke en/of zeldzame talenten? En zo ja, welke?

Er zijn de afgelopen twee decennia weliswaar nieuwe functies bijgekomen, maar de sector blijft ook aanwerven voor functies die al vele jaren bestaan, denk aan profielen als schadebeheerders. Kandidaten die relevante ervaring kunnen voorleggen en beide landstalen beheersen, zijn zeer gegeerd. En dan zijn er nog de profielen die in contact staan met klanten – functies die een aanzienlijk personeelsverloop kennen in de verzekeringsondernemingen. De verzekeraars zoeken verder ook teamleaders met zowel expertise op het gebied van verzekeringen als competenties op het vlak van interpersoonlijke vaardigheden en hr-beheer. Actuaris blijft een knelpuntberoep, dat is al vele jaren zo. 
Naast medewerkers voor deze functies die specifiek verband houden met het verzekeringsberoep, zoekt de sector ook medewerkers die over soft skills beschikken, tweetalig zijn of een profiel hebben dat in de huidige arbeidsmarktcontext zeldzaam is. Het gaat dan onder meer om juridische beroepen, zoals juristen en complianceofficers/managers, maar ook om ICT-profielen, projectleiders, businessanalisten ... Die profielen worden overigens in alle sectoren hoog aangeslagen. Nog een gezocht profiel: specialisten in gegevensbeheer. 
Tot slot is er een tekort aan raadgevend artsen in de sector. Om dat te verhelpen heeft de sector de vzw Expecto opgericht, die kandidaat-raadgevend aantrekt en via stages opleidt.  

3. De sectorale onderhandelingen tussen de sociale partners resulteerden op 22 november jongstleden in een sectorakkoord. Dit akkoord 2023-2024 omvat twaalf overeenkomsten. Liggen de gesprekken op sectorniveau dan stil tot de hervatting van de onderhandelingen in de lente van 2025?

Een sectorakkoord omvat een brede waaier aan onderwerpen. Sommige punten moeten in de ondernemingen worden uitgevoerd, zoals het recht op deconnectie, andere punten worden opgevolgd. Het recht op deconnectie werd formeel vastgelegd in een kaderovereenkomst, net als het recht op opleiding. Vanaf 2024 hebben de werknemers recht op tot vijf opleidingsdagen per jaar. Deze beslissingen zullen binnen elke onderneming worden opgevolgd. 
Maar dat betekent niet dat de sociale partners van de sector een jaar met hun duimen gaan zitten draaien in afwachting van de volgende onderhandelingsronde, integendeel! Voor dit jaar hebben we ons er samen met de vakbonden toe verbonden ons op drie belangrijke onderwerpen te focussen.  
Om te beginnen willen we een reeks goede praktijken inzake artificiële intelligentie vastleggen die we de verzekeringsondernemingen kunnen aanreiken.  
Vervolgens zullen we ons toeleggen op het thema ‘active aging’, nu de gemiddelde leeftijd in de sector toeneemt. Er komt een seminarie om hierover na te denken en van gedachten te wisselen, met als doel de werknemers te motiveren in het licht van hun steeds langere loopbanen en de verhoging van de pensioenleeftijd naar 66 en binnenkort naar 67 jaar. 
Tot slot gaan we met onze vakbondspartners een werkgroep oprichten om een denkoefening te houden over de duurzaamheidsthema’s (ook bekend als ESG : Environment, Social & Governance of mens, milieu en goed bestuur).

4. De sector hecht steeds meer belang aan het welzijn van zijn medewerkers. Welke initiatieven zijn er recentelijk op dit vlak genomen?

De arbeidsorganisatie in onze sector, en in de dienstensector in het algemeen, is sterk gericht op telewerken, of althans een mix van telewerken en werken op de werkplek. Tijdens de COVID-19-crisis, toen het telewerken alomtegenwoordig was, kon dit leiden tot gevallen van burn-out. Vandaar het belang om te herinneren aan de risico’s van overconnectie (momenteel wordt er op sectorniveau een kader hiervoor uitgewerkt), alsook het belang om een goede teamgeest in stand te houden en een aangename sociale omgang te bevorderen: je gaat niet naar het werk om er stil te zijn, maar ook om met collega’s van gedachten te wisselen.  
De sector is begaan met het welzijn van zijn werknemers en gaat voor een burn-outpreventieproject samenwerken met Fedris, het federaal agenstschap voor beroepsrisico’s. Werknemers in de sector die zich naar een burn-out voelen afglijden, krijgen na een vrijwillige inschrijving toegang tot coachingsessies door Fedris. Deze begeleiding gebeurt buiten de ondernemingen, op een neutrale plaats, en in aanwezigheid van arbeidsartsen en coaches. In de loop van 2024 komt er een sensibilisatiecampagne om de sector hierover te informeren. 
Sommige ondernemingen hebben trouwens al EAP’s of Employee Assistance Programs uitgerold, die werknemers de mogelijkheid bieden hun psychologische problemen met een professional te bespreken via een telefoonlijn.

5. Is artificiële intelligentie, en de impact ervan op sommige beroepen in de sector, een thema waar de sociale partners wakker van liggen?

In mei 2022 organiseerden we met de sociale partners een seminarie om in gesprek te gaan met experten in artificiële intelligentie die ook hun licht konden laten schiijnen over de potentiële gevolgen van AI voor de sector. Een verzekeringsonderneming getuigde er over de manier waarop zij bepaalde projecten die te maken hebben met artificiële intelligentie in de onderneming heeft omkaderd. Dat bood de gelegenheid om een denkproces over dit thema op gang te brengen. Het onlangs gesloten sectorakkoord bevat een punt over artificiële intelligentie, waaromtrent we goede praktijken willen ontwikkelen om de verzekeringsondernemingen aan te reiken. 
Sommige ondernemingen doen al een beroep op artificiële intelligentie in de platformen voor hun klanten of via het gebruik van chatbots. Maar we blijven algemeen beschouwd een voorzichtige sector die vóór de invoering van nieuwe technologieën testprojecten opzet, evaluatieperiodes en analysefasen doorloopt en de betrokken teams inspraak geeft. 
Kortom, we zijn ons bewust van de potentiële dreiging van artificiële intelligentie die als een donkere wolk boven de werkgelegenheid hangt, maar op dit moment is die dreiging moeilijk te meten. Niemand heeft een kristallen bol … We weten daarentegen wel dat deze evolutie een transformatie van de beroepen en competenties met zich zal meebrengen. Maar dat is niets nieuws onder de zon. Neem bijvoorbeeld informatica, die heeft onze gewoonten ook veranderd zonder de mens te vervangen. 
Wat we vandaag met zekerheid weten, is dat de sector artificiële intelligentie zal inschakelen in administratieve procedures, waardoor er meer ruimte zal vrijkomen voor complexere taken die de tussenkomst van een mens zullen blijven vereisen. En wat ter afsluiting ook buiten kijf staat: werknemers die geconfronteerd worden met technologieën die stoelen op artificiële intelligentie, zullen worden begeleid met nieuwe opleidingen, zodat zij hier op het terrein mee kunnen omspringen en in hun job kunnen evolueren.