Tendensen in de tak levensverzekeringen
De zogenaamde vervangingsgraad – de verhouding tussen de pensioenuitkering en het laatstverdiende loon – bedraagt in België gemiddeld 43,4% (bron: OESO). Dat is lager dan het EU-gemiddelde van 54,3%. Bij zelfstandigen ligt het pensioen nog lager. De Studiecommissie voor de Vergrijzing verwacht dat de uitgaven voor het wettelijk pensioen - vandaag 54 miljard euro - tegen 2050 met 2,5% van het BBP zullen stijgen. In huidige geldwaarde betekent dat 14 miljard euro extra. De aanvullende pensioenen, zowel die van de tweede pijler als die van de derde pijler, zijn als aanvulling op het wettelijk pensioen dan ook cruciaal om de levensstandaard van gepensioneerden op peil te houden zonder de overheidsbegroting te ontregelen.
Verbreden en verdiepen
Van de beroepsactieve werknemers en zelfstandigen bouwt vandaag respectievelijk 77% en 56% actief een aanvullend beroepspensioen op. Een aanzienlijk deel van de beroepsbevolking – een kwart van de werknemers en bijna de helft van de zelfstandigen – moet het dus nogzonder aanvullend beroepspensioen stellen. Ook ligt de bijdragevoet bij degenen die wel bij een pensioenplan zijn aangesloten vaak te laag. Voor bijna 2 op de 3 gaat het om minder dan 3% van het loon. Een denkoefening is dus aangewezen over de mogelijkheden om deze pijler via extra incentives of flexibiliteit te verbreden (= meer mensen aansluiten) en te verdiepen (= de bijdragen optrekken).
Werkgevers en zelfstandige bedrijfsleiders staan hiervoor zeker open, bleek uit een enquête die Ipsos een paar jaar geleden voor Assuralia uitvoerde. Wel stellen zij hierbij een stabiel wettelijk en fiscaal kader als absolute voorwaarde. De vrees voor rechtsonzekerheid en onaangename fiscale verrassingen 'en cours de route' vormt voor hen het grootste struikelblok om een pensioenplan te sluiten of uit te breiden.
Bepaalde ideeën die het afgelopen jaar in de pers zijn verschenen, wakkerden de onrust over de aanvullende pensioenen verder aan. Zo was er de problematische suggestie in het kader van de fiscale hervorming om de aftrek in de tweede pijler – momenteel geregeld via de fiscale '80%-regel' – te beperken tot een jaarlijkse bijdrage van het inkomen. Assuralia erkent niettemin dat de huidige 80%-regel aan een update toe is en werkte samen met PensioPlus, de federatie van de pensioenfondsen, een voorstel uit voor een werkbare, uniforme en makkelijk controleerbare 80%-regel. Daarnaast blijft Assuralia hameren op de noodzaak om een systeem en tijdspad vast te leggen om op termijn te komen tot een minimumbijdrage in de tweede pijler, bijvoorbeeld 3% in een eerste fase. De beroepsvereniging roept de sociale partners op hier mee hun schouders onder te zetten. Zij kunnen zich hierbij laten inspireren door eerdere initiatieven op hun palmares, zoals de gelijkschakeling van het aanvullend pensioen voor arbeiders en bedienden tegen 2030 alsook de verplichte aanwending van een deel van de loonnorm voor de tweede pijler in dit kader.
Op de bres voor de derde pijler
Naast de eerste en de tweede pijler moet ook de derde pensioenpijler een belangrijk bestanddeel van het pensioenbeleid blijven. Zolang de aansluitingen en bijdragen in de tweede pijler niet gevoelig stijgen, zijn de aanvullende pensioenen van de derde pijler – het individueel pensioensparen en het langetermijnsparen – voor veel mensen bovendien het voornaamste middel om hun wettelijk pensioen aan te vullen.
Het voorstel in het kader van de fiscale hervorming om de belastingvermindering voor het langetermijnsparen af te schaffen, is volgens Assuralia overduidelijk een slecht idee. Niet alleen zou het een totaal verkeerd signaal zijn en het vertrouwen van de burger in het pensioenstelsel ondermijnen, het miskent ook het hefboomeffect van deze vorm van pensioenopbouw. De overheid kan zo namelijk met relatief beperkte middelen het opgebouwde pensioenbedrag een significante boost geven: volgens simulaties genereert elke euro die de overheid netto in het langetermijnsparen investeert bijna 8 euro aan extra pensioenopbouw.
Aanvullende pensioenen zorgen trouwens voor meer dan alleen pensioenopbouw: de beleggingen die ermee gepaard gaan (vandaag meer dan 150 miljard euro voor de 2de en de 3de pijler samen) ondersteunen de economie, de overheidsfinanciën en de transitie naar meer duurzaamheid.
Over transparantie en educatie
Goede pensioenkeuzes maken begint bij juist en volledig geïnformeerd zijn. Pensioeneducatie en transparante informatie over het pensioen zijn dan ook cruciaal. Assuralia en PensioPlus voerden in de lente van 2023 een grootschalige awareness-campagne gericht op de jongste generaties werknemers. Een ludiek opgevatte video met een knipoog naar zombiefilms trok heel wat aandacht bij de doelgroep, die vanuit de video kon doorklikken naar een informatieve website.
Wat transparante informatie betreft, bespreekt Assuralia met de andere stakeholders de praktische elementen van de inwerkingtreding van de nieuwe verplichtingen van de 'Transparantiewet tweede pijler': de wet die onder meer zal zorgen voor overzichtelijkere en beter vergelijkbare pensioenoverzichten en de beschikbaarheid van de belangrijkste informatie en documenten op www.mypension.be. De voorbereiding hiervan is begin 2024 nog volop aan de gang. Bovendien werden sommige transparantieregels nog verder geoptimaliseerd zodat de initieel geplande inwerkingtreding (vanaf 2024) werd uitgesteld.
Financiële bescherming bieden op het vlak van gezondheidszorg
De kosten voor gezondheidszorg zullen volgens de Studiecommissie voor de Vergrijzing tegen 2050 oplopen tot 10,7% van het BBP, oftewel een derde meer dan vandaag. Van de totale kosten voor gezondheidszorg (50 miljard euro) valt momenteel zo'n 22% ten laste van de patiënten.
Aanvullende gezondheidsverzekeringen blijven de toegang tot een optimale gezondheidszorg garanderen zonder buitensporige facturen voor de patiënt. Meer dan 9 miljoen Belgen hebben vandaag al een hospitalisatieverzekering, maar voor de verzekeringen ambulante zorg en gewaarborgd inkomen is er zeker nog ruimte voor en nood aan een verdere uitbouw. Die is snel realiseerbaar via collectieve verzekeringen, waarvan het bijkomende voordeel is dat ze blijk geven van een grote graad van solidariteit (meestal geen medische formaliteiten, eenzelfde dekking voor alle personeelsleden …). Er is veel vraag naar dergelijke polissen bij werknemers die (nog) geen gezondheidsverzekering(en) via hun werkgever hebben. Ambulante zorg en gewaarborgd inkomen staan hoog op het verlanglijstje, toonde een Assuralia-enquête uit 2021 aan.
Verder blijft de sector inspelen op maatschappelijke evoluties en werken aan een betere customer experience. In november 2023 lanceerden Assuralia en zeven ziektekostenverzekeraars AssurMed: een tool die facturen van huisartsen, tandartsen en kinesisten digitaal en gestructureerd doorstuurt, zodat de patiënt sneller zijn terugbetaling ontvangt. Ook zullen verzekeraars vanaf 2024 dankzij een gedragscode proactief zelfstandigen met een verzekering gewaarborgd inkomen de mogelijkheid geven om hun polis te verlengen tot de wettelijke pensioenleeftijd, en dit zonder medische formaliteiten. Zo blijven deze zelfstandigen tot aan het einde van hun beroepsleven financieel beschermd wanneer ze door tegenslag een tijdlang arbeidsongeschikt zouden zijn.
Op preventievlak laten de gezondheidsverzekeraars zich evenmin onbetuigd. Via Assuralia steunen zij sinds begin 2024 twee preventiecampagnes gericht op het mentaal welzijn bij schoolgaande kinderen. Het betreft een samenwerking met respectievelijk het Vlaams Instituut Gezond Leven en het Centre de Référence pour la Santé Mentale (CRéSam).
Daarnaast bieden tal van verzekeraars hun klanten diverse vormen van bijstand aan (teleconsultaties, preventie-acties naar werkgevers in het kader van de verzekering gewaarborgd inkomen …). Via re-integratietrajecten spelen verzekeraars ook een positieve rol in de herinschakeling van werknemers na langdurige ziekte. Het spreekt dan ook vanzelf dat de verzekeringssector graag wil bijdragen aan het streven naar een optimale gezondheidszorg in België, en dus ook als volwaardige gesprekspartner mee aan de discussietafel wil aanschuiven.