Checklist: Overlijden

1. Laat een dokter het overlijden vaststellen

Bel een dokter die de vaststelling zal doen en verwittig de naasten.  Als het overlijden plaatsvindt op de openbare weg, verwittig dan ook de politie. Bespreek met de dokter de vraag over orgaandonatie of lichaamsdonatie.

Als het overlijden in het buitenland plaatsvindt, dien je de repatriëring van het lichaam te organiseren. Als de overledene gedekt is door een bijstandsverzekering, verwittig die dan. De bijstandsverzekeraar zal ook de naasten repatriëren die de overledene vergezelden en zal de voertuigen terug naar huis brengen. Meer daarover vind je in onze brochure over de reisverzekering. 

2. Kies een begrafenisondernemer en verwittig de uitvaartverzekeraar

De begrafenisondernemer zal onmiddellijk zorg dragen voor het lichaam en de eerste administratieve stappen afhandelen. Het is mogelijk dat de overledene een uitvaartverzekering gesloten heeft: breng die dan op de hoogte. Bij twijfel, raadpleeg de naasten.

Meer info vind je op de website van de federatie van begrafenisondernemers: funebra.be/nl/.

3. Geef het overlijden aan bij de dienst bevolking van de gemeente

Bied je aan met de vaststelling van de arts en de identiteitskaart van de overledene. Vaak staat de begrafenisondernemer in voor deze formaliteit. Vraag ook afschriften van de akte van overlijden, want je zal dit document vaak moeten voorleggen.

4. Als het overlijden aan een ongeval te wijten is

Verschillende verzekeringen kunnen betrokken zijn. Breng steeds de verzekeraar van de overledene op de hoogte en naargelang het geval zijn of jouw rechtsbijstandsverzekeraar. Bij een dodelijk arbeidsongeval kent de wet aan de nabestaanden van het slachtoffer een vergoeding voor de begrafeniskosten en een rente toe. Als bij het overlijden enige aansprakelijkheid op het spel staat, dan is die waarschijnlijk gedekt door een verzekering, zoals in de burgerlijke aansprakelijkheid Motorrijtuigen of burgerlijke aansprakelijkheid privéleven. Het is mogelijk dat de overledene een persoonlijke ongevalsverzekering gesloten heeft of daarvan de begunstigde is. Die keert uit ongeacht de aansprakelijkheidskwestie.

5. Verwittig betrokken instellingen

Verwittig de werkgever van de overledene. Die heeft misschien een groepsverzekering gesloten. Verwittig de sociale instellingen en de bank die de rekening van de overledene en de toegang tot de bankkluis moet blokkeren met het oog op het opstellen van een inventaris die bestemd is voor de administratie voor de berekening van de successierechten. Naargelang van het statuut van de overledene, zijn/haar overlijden ook meedelen aan de dienst pensioenen, zijn/haar boekhouder,...

De Koning Boudewijnstichting heeft hieromtrent een brochure uitgegeven met als titel "Wat te doen wanneer een naaste overlijdt?". 

6. Sorteer een eerste keer de documenten van de overledene

Je bent misschien niet op de hoogte van de administratieve en financiële situatie van de overledene, of van zijn laatste wil. Daarom kan je best eens zijn documenten sorteren. Misschien vind je een testament, te betalen facturen of misschien grotere schulden, en verzekeringsovereenkomsten.

7. Je hebt verzekeringsovereenkomsten gevonden

Als je hem kent, neem dan contact op met de verzekeringsmakelaar van de overledene om te weten welke polissen hij had (woning, auto, hospitalisatie, familiale verzekering, beroepsverzekering, verzekering huispersoneel, groepsverzekering, gewaarborgd inkomen).

Schadeverzekeringen lopen van rechtswege door ten voordele van de erfgenamen.

Wanneer het verzekerde belang bij overlijden van de verzekeringnemer iemand anders toekomt, gaan de rechten en verplichtingen uit de verzekeringsovereenkomst over op die persoon. Net als de verzekeraar, kan die de polis opzeggen per aangetekend schrijven binnen drie maanden en veertig dagen na het overlijden. Langs zijn kant mag de verzekeraar dat doen binnen drie maanden na de dag waarop hij kennis gekregen heeft van het overlijden.

Het is mogelijk dat de overledene verzekeringen gesloten heeft waarin een begunstigde aangeduid is (overlijdensverzekering, levensverzekering, ongevalsverzekering, schuldsaldoverzekering, groepsverzekering,...). Overhandig hoe dan ook een kopie van het overlijdensattest aan de verzekeraar.

Als je geen levensverzekeringspolissen vindt terwijl je ervan overtuigd bent dat de overledene er gesloten had ten voordele van begunstigden, neem dan contact op met de vermeende verzekeraar. Hij zal een opzoeking uitvoeren op basis van je naam en nagaan of je eventueel de begunstigde bent van de verzekering.

Wanneer een levensverzekeringsovereenkomst met een overlijdensdekking de einddatum bereikt of wanneer de verzekerde bijna 90 jaar wordt, zal de verzekeraar nagaan of de verzekerde wel degelijk nog in leven is. Als blijkt dat hij het verzekerde bedrag moet betalen, dan zal hij opzoekingen doen naar de begunstigde via het Rijksregister en de Kruispuntbank. Als zijn opzoekingen vruchteloos zijn, dan zal hij de gegevens van de overeenkomst en het verzekerde bedrag bezorgen aan de Deposito- en Consignatiekas, waar je online kan nagaan of je de begunstigde bent van een dergelijke som.

8. Stel een notaris aan

Als je de notaris van de overledene kent, wend je dan eerst tot hem. Hij beschikt misschien over het testament en andere voor de successie nuttige inlichtingen. Je kan vrij de notaris aanstellen die hiervoor zal instaan, maar hou er rekening mee dat de aangifte van nalatenschap in principe moet ingediend zijn binnen 4 maanden na het overlijden.

Op www.notaris.be, de website van het notariaat, vindt u heel wat details over de voorwaarden van de successie.

9. Doe binnen het jaar voor de laatste keer een belastingaangifte in naam van de overledene

Erfgenamen en universele erfgenamen zijn verplicht om deze aangifte van personenbelasting te doen. De legataris is de persoon die de overledene aangeduid heeft in zijn testament als begunstigde van het goed.

De modaliteiten voor deze aangifte staan op de website van de federale overheid (www.belgium.be, rubriek "familie" --> overlijden).